0

Bireyi Tanıma Teknikleri

Test Teknikleri(Psikolojik Testler)

  • Test teknikleri psikolojik testler olarak da bilinir.
  • Test teknikleri çoğunlukla standart, basılı, yapılandırılmış testlerdir.
  • Psikolojik testler üzerinde ekleme, çıkarma, değiştirme yapılamaz.
  • Test teknikleri çoğunlukla uzmanlarca kullanılır.Çünkü başarı testi var, o yüzden çoğunlukla diyoruz.
  • Test teknikleri okullarda daha çok yönlendirme amacıyla kullanılır.
  • Yönlendirme yaparken tek bir testin sonucuna göre hareket edilmez.
  • Yönlendirme yaparken en az iki testin sonucu alınır.

Maksimum Performans Testleri

Yetenek Testleri
Yetenek, bireyin doğuştan getirdiği, sonradan da kendi yaşantıları ve eğitim yaşantıları yoluyla biçimlendirip geliştirdiği bir özelliktir.Yani bir başka deyişle bireyin bir şeyi yapabilme gücüdür.Yönlendirmede öncelikle dikkate alınacak Yetenek Testleridir.
Bireyin bir alandaki başarı düzeyini yordamada sonucuna en çok güvenilecek niteliktir.
Genel Yetenek Testi
Bireyin genel anlamdaki akademik, zihinsel veya fiziksel durumunu gösteren testlerdir.(Zeka Testleri, TKT, YGS, ALES, KPSS)
Özel Yetenek Testi
Bireyin özel bir alandaki akademik, zihinsel veya fiziksel durumunu gösteren testlerdir.
Başarı Testleri(Bilgi Testleri)
Başarı testleri, herhangi bir eğitim ya da öğretimin etkisini ölçmek amacıyla düzenlenmiş testlerdir.Bir başka ifadeyle başarı testleri, bireyin bilgi düzeyini, öğrenme düzeyini veya öğrenme eksikliklerini görmek amacıyla hazırlanmış testlerdir.

Davranış Testleri

Envanterlere Karışan Hata Türleri
Orta Yol Cevap Verme ya da Boş Bırakma HatasıEnvanteri cevaplayan kişinin, envanterde yer alan sorular içerisinde daha çok “bazen”, “kararsızım” gibi orta yol cevapları işaretlemesi veya seçeneği boş bırakmasıdır.
Yanıltma Hatası
Cevaplayan kişinin, soruya içinden geldiği gibi cevap vermek yerine, kendi amacına uygun olan yanıtlar vererek gerçek durumunu saklamasıdır.
Sosyal Kabul Hatası
Cevaplayan kişinin, kendi gerçek durumunu yansıtmak yerine, toplum tarafından onaylanacak, kabul görecek cevaplar vermesidir.
İlgi Envanterleri
Bireyin baskı ya da zorlama altında kalmadan her hangi bir uyarıcıya ilişkin sevip sevmeme, hoşlanıp hoşlanmama, haz, keyif, zevk alıp almama durumudur.
Tutum Ölçeği
Bireyin herhangi bir uyarıcıya ilişkin bakış açısı, eğilimi, yaklaşım tarzı ve düşünce biçimidir.Tutum içerisinde, duygu, düşünce ve davranış olmak üzere üç boyut barındırır.
Kişilik Testleri
Kişilik, Bizi diğer insanlardan ayıran bizi biz yapanların toplamıdır.Huy(Mizaç) + Karakter + Üslup = Kişilik
Huy(Mizaç), doğuştan gelir.
Karakter, sonradan edinilen özelliklerdir.Kişiliğin toplumsal boyutudur.Alışkanlıklarımızdır.
Üslup, herkesin kendine göre bir tarzı, yöntemi vardır.
Objektif Kişillik Testleri
Yapılandırılmış uyarıcılardan oluşan testlerdir.Burada yapılandırılmış kelimesinden kasıt, herkes için aynı şeyi ifade eden uyarıcılar ifade edilmektedir.
Projektif(Yansıtma Testi)
Yarı yapılandırılmış veya az yapılandırılmış uyarıcılardan oluşan testlerdir.
Notlar
  1. Kişilik testleride yönlendirmede dikkate alınır.
  2. Bu testler kliniklerde ve ruh sağlı merkezlerinde de çokça kullanılır.
Dikkat!!!
Yetenek, ilgi ve başarı; tutum, değer ve kişilikten önce gelir.
Yönlendirme yaparken yetenek, ilgi ve başarı testi sonuçları öncelikli dikkate alınır.
Yetenek > İlgi > Başarı
Değer, bir eyleme yönelirken eylemin maddi ya da manevi getirilerine odaklanmaktır.
Standart Başarı Testleri > Öğretmen Yapımı Başarı Testleri
Genel Notlar
  1. Bir kısım yetenek testleri ile(kastım zeka testi dışındakiler) ilgi, tutum ve değer ölçeklerinin hazırlanması, değerlendirilmesi, yorumlanması ve sonuçlarının öğrencilerle paylaşılması uzmanlık ister.Ancak bu testlerin uygulanması esnasında öğretmenler uzmanlara yardımcı olabilir.
  2. Kişilik testleri ve zeka testlerinin ise her bir aşaması uzmanlık ister.

Test Dışı Teknikler

Gözleme Dayalı Teknikler

Gözlem
Doğal GözlemKişiyi kendi ortamında, ortama müdahale etmeden gözlemek.
Sistematik Gözlem
Eğer koşulları, şartları değiştiriyorsak, benim oluşturduğum şartlarda gözlem yapıyorsak sistematik gözlemdir.
Olay – Vaka(Anekdot) Kaydı
Yapılan bir gözlemin olduğu gibi objektif bir biçimde kaydedilmesidir.
Gözlem Listesi
Çeşitli davranışların bireyde olup olmadığını, var, yok, evet, hayır, artı, eksi şeklinde kaydedilmesidir.
Özellik Kayıt Çizelgesi
Şablon, format olarak gözlem listesinin birebir aynısıdır.Gözlem listesinde birden fazla özelliğe yöneliktir.Özellik kayıtta tek bir özellik vardır.
Derecelendirme Ölçeği
Bir özelliğin bireyde bulunma derecesidir.Gözlenme sıklığıdır.Sayısal Derecelendirme Ölçeği
Bir özelliğin bireyde bulunma derecesi sayılarla ifade edilir.
Grafiksel Derecelendirme Ölçeği
Bir özelliğin bireyde bulunma derecesi yatay veya dikey grafiklerle ifade edilir.
Betimsel Grafiksel Derecelendirme Ölçeği
Yatay bir düzlem üzerinde her bir derecenin ne anlama geldiği betimlenerek ifade edilir.
Derecelendirme Ölçeğine Karışan Hatalar
  • Genelleme Hatası
    Gözlem yapan kişinin birey hakkındaki genel görüş, inanış ve kanısını kişinin gözlenen özel ve farklı niteliklerine de genellemesidir.Başka bir ifade ile gözleyen kişinin bireyde gözlediği iyi ya da kötü bir özelliğin etkisinde kalarak diğer tüm özellikleri buna göre derecelendirmesidir.
  • Kişisel Yanlılık Hatası
    Görüşmecinin değerlendirme yaparken kendi duygu ve düşüncelerinin etkisinde kalması, kişiyi aynı ya da birbirine yakın derecelerle ifade etmesi durumudur.Hep olumlu -> Bonkörlük
    Hep olumsuz -> Cimrilik, Nankörlük
    Ortaysa eğer -> Merkeze yığma
  • Mantık Hatası
    Eğer gözlemci saçmalıyorsa mantık hatasıdır.Elmayla armut karıştırmak mantık hatasıdır.
  • Gözlem Yetersizliği Hatası
    Gözlenen birey hakkında uygun yargılara ulaşacak kadar süre gözlem yapılmadan sonuca ulaşılması ve elde edilen verilerden hareketle birey hakkında değerlendirme yapılmasıdır.
  • Anlam Hatası
    Bu durum, çoğu kez kanı bildirilecek özelliğin iyi anlaşılamaması veya yanlış anlaşılmış olmasından kaynaklanmaktadır.Birkaç anlama gelen, yorum farklılığı doğurabilecek ifadeler bu hataya neden olabilir.

Kendini Anlatma Teknikler

Otobiyografi
Bireyin öz yaşam öyküsünün kendisi tarafından yazılı olarak anlatılması tekniğine otobiyografi denir.
Bireyin kendisini, bir olaya ilişkin duygu ve düşüncesini anlatmasıdır.
Sınırlı Otobiyografi
Bir konu hakkında birey kendini ifade ediyor.
Serbest Otobiyografi
Bir konu yok.Anlatıyor işte :)
Burada dikkat etmemiz gereken nokta, özellikle serbest otobiyografiyi bir uzmanın yorumlaması iyi olur.
Arzu(İstek, Dilek) Listesi
Özellikle okul öncesi ve ilköğretim döneminde kullanılabilen arzu listeleri, öğrencinin doyurulmamış ihtiyaçlarını, açığa vuramadığı duygularını, umut ve beklentilerini ortaya çıkarmak amacıyla düzenlenen sorulardan oluşmaktadır.Bu sorular daha çok düşsel durumlar içermektedir.
Bireyin açığa vuramadığı, dışa vurulmamış, duygu ve düşünceleri açığa çıkarmak.
Okul öncesi ve ilk okulda çok daha etkili olur.Çünkü daha hayal gücüyle düşünüyorlar.
Zaman Cetveli
En basit şekli ile günün saatlerini gösteren bir sayfaya, öğrencinin sabahtan yatıncaya kadar yaptığı faaliyetleri, çeşidi ve süresi ile kaydetmesidir.
Bu teknik daha çok eğitsel rehberlik amaçlı kullanılır.
Problem Tarama Listesi
Öğrencilerin sağlık, okul, öğretmen, ders, aile, toplumsal ilişkiler, kız-erkek arkadaşlığı, mesleki gelecek ve kişiliklerine ilişkin problemlerini kendi görüşleriyle ortaya çıkarmak ve bu problemlerin giderilmesi için çözüm yollarını belirlemek amacıyla uygulanır.Öğrencinin önemli problemlerini belirlemeye yardımcı olduğu gibi grubun ortak sorunlarını saptamaya ve bunları çözmeye de yardımcı olur.
Standart bir tekniktir.
Bireyin genel problemlerini, ihtiyaç ve beklentilerini tespit etmek amaçlı kullanılır.
Genel problemleri, ihtiyaç ve beklentileri tespit ediyoruz.
Bu teknik özellikle program hazırlama sürecinin başında kullanılır.
Anket(Soru Listesi)
Belirli bir konuda, farklı bireylerin, kişisel olarak görüşlerini, tutum ve duygularını saptamak amacıyla hazırlanmış soru listesidir.
Açık Uçlu Soru
Yoruma açık soru.
Kapalı Uçlu Soru
Yorum yok.Anketlerde en fazla bu kullanılır.
Derecelendirilmiş Soru
Duygunun, düşüncenin derecesini belirliyoruz.
Literatürde iyi bir anket açık uçlu ve derecelendirilmiş sorulara yer veren ankettir.
Öğrenci Tanıma Formu(Fişi)
Öğrenci hakkında öğrenilmek istenen bazı genel bilgileri elde etmek üzere düzenlenen ve öğrencinin sağlık durumu, sosyal durumu, ailesinin ekonomik durumu gibi konulara ilişkin olarak hazırlanmış olan sorulara yer verilen tekniktir.
Kime Göre Ben Neyim?
Öğrencinin kendisini, kendi bakış açısı ve başkalarının bakış açısı doğrultusunda değerlendirmesine yönelik tekniktir.
Bireyin kendisini kendi gözünde ve başkalarının gözünde nasıl gördüğünü tespit etmeye yöneliktir.
Öz Benlik
Bu teknik bireyin benlik algısını tespit etmeye yardımcıdır.

Başkalarının Görüşlerine Dayalı Teknikler

Bu gruptaki tekniklerin sonucu genellikle bireye verilmez.
Sosyometri
KPSS tarafından en çok sorulan tekniktir.
Bireyin üyesi bulunduğu grup içinde sosyal statü ve durumunu sağlamak, bir grupta karşılıklı kişisel ilişkileri ortaya çıkarmak için kullanılan tekniktir.
Sosyometri sonucunda şu cevaplara ulaşılabilir.
  • Sınıfta bir bütünlük var mıdır?
  • Sınıfta gruplaşmalar var mıdır?
  • Çok ve az istenenler kimlerdir?
  • Hiç istenmeyenler var mıdır?Varsa kimlerdir?
  • Hiç kimseyi istemeyen veya kimse tarafından istenmeyen, yalnız öğrenciler var mıdır?Varsa kimlerdir?
  • Kız ve erkek arkadaşlıklar ne durumda ve ne düzeydedir?
Sosyometri sonuçları, tablo ve sosyogramlarla ifade edilmektedir.
Bir grubun sosyal yapısını, iletişim dokusunu, gruptaki iletişim ve etkileşim biçimini, ilişki türlerini tespit etmeye yöneliktir.
Sosyometri Tablosu
Sosyometri Tablosu
Sosyometri tablosu detay vermez.









Sosyogram
Sosyogram
Sosyogramda tespit edilen kişilik tipleri ya da ilişki türleri şunlardır,
  • Liderler, bunlar sınıfta ya da grupta bulunan diğer üyeler tarafından en çok tercih edilen kişilerdir.
  • Yalnızlar, sınıfta veya gruptaki üyelerden hiçbiri tarafından seçilmemiş kimselerdir.
  • Çekimserler, arkadaşları tarafından yazıldığı halde kendisine verilen sayıda arkadaş adı yazmada çekimser davrananlardır.
  • Dengesizler, kendilerini isteyenleri istemeyip başkalarını isteyenlerdir.
  • İkili Çekenler/Karşılıklı Çekenler, sadece karşılıklı olarak birbirini tercih etmiş olan iki arkadaşı anlatan sosyometri kavramıdır.
  • Klikler, gruptan soyutlanmış ama kendi aralarında ilişki yani birbirlerini seçen karşılıklı çekenlerden oluşan alt gruplardır.

Kimdir Bu?
Öğrencilerin, birbirlerini ve kendilerini nasıl gördüklerini, gerçekçi bir şekilde değerlendirip değerlendirmediklerini ortaya çıkarmaktadır.Başka bir deyişle, kişinin kendisini nasıl gördüğü, başkalarını nasıl gördüğü ve başkalarının onu nasıl gördüğünü ortaya çıkarmaktadır.
Grupta yer alan bireylerin birbirlerini nasıl gördüğünü tespit etmeye yöneliktir.
Sosyal Uzaklık Ölçeği
Sosyometri tekniğine benzeyen, grup içi ilişkileri belirlemeye yarayan bir tekniktir.Bu teknikte sınıf rehber öğretmeni sınıf listesinin karşısına beşli bir derecelendirme yapar.”1″ için “en yakın”, “5” için “en uzak” yazar.Öğrencilerden ölçeği alan kişinin kendi isminin üzerini çizdikten sonra arkadaşlarını kendilerine yakınlık ve uzaklık derecesine göre derecelendirmesini ister.Sınıftaki her öğrenci, diğer öğrencileri hazırlanan bu beşli derecelendirmeye göre değerlendirir.
Grupta yer alan her bir bireyin, grupta yer alan her bir bireyi kendisine olan yakınlığından uzaklığına doğru derecelendirdiği tekniktir.
Rol Dağıtım Tekniği
Kimdir bu tekniğiyle aynı amaçtadır.

Etkileşime Dayalı Teknikler

Görüşme(Mülakat)
Görüşmeye Karışan Hatalar
Tanıma Hatası
Görüşülen kişilerde ortak olan olayların veya işaretlerin tanınmaması, bunlara dikkat edilmemesi veya bunların küçümsenmesidir.
İhmal Hatası
Özellikle görüşmelerin raporlaştırılması, not alma esnasında bazı olayların ve özelliklerin önemsenmeyerek ihmal edilmesi durumudur.
Derleme Hatası
Görüşülen kimsenin cevapları hatırlanırken bunların abartılması, büyütülmesidir.Bir bilginin yerine bir başkasını koyma, görüşme özelliğinin tam yansıtılmasına engel olur.
Yerini Değiştirme Hatası
Görüşmecinin olayların sırasını ve olaylar arasındaki bağlantıyı doğru hatırlayamamasından kaynaklanan hatadır.
Psikodrama
Bana özgü bir şeyi canlandırıyoruz…
Sosyodrama
Sosyal bir olayı canlandırıyoruz.
Rol Oynama
Bireyin empati becerisini geliştirir.
Oyun Terapisi
Önceden hazırlanmış bir oyun ortamında serbestçe oynarken çocukların duygu ve davranışlarının gözlem yolu ile incelenmesine yarayan bir terapi tekniğidir.

Diğer Teknikler

Bibliyoterapi
Kaynak, kitap tavsiye etmek.
Film önermek ise Sineterapi…
Vak’a İncelemesi
Bir vak’anın ayrıntılı olarak incelenmesi, analiz edilmesidir.
Vak’a Konferansı(Vak’a Tartışması)
İşin içerisinde birden fazla kişi var.
Vak’a ile ilgili uzman kişiler bir araya gelir.Vakayı kendi aralarında tartışıp, değerlendirirler.
Veli Görüşmesi
Öğrencinin ailevi özelliklerini sağlamak hem de aile ile iyi ilişkiler geliştirmek ve onların desteğini almak adına öğrenci velileri ile gerçekleştirilen görüşmelerdir.
Ev Ziyaretleri
Öğrencinin aile ortamı hakkında bilgi toplamak, böylece onu daha iyi tanıyarak onun kendi kendini tanımasına yardımcı olmak amacıyla yaşadığı ortama düzenlenen ziyaretlerdir.

Toplu Dosya
(Öğrenci Gelişim Dosyası)
(Ruhsal Dosya)

 Bu yukarıdaki tekniklerin alayı bu dosyada saklanır.
Öğrenciye ilişkin çeşitli yollarla elde edilen bilgilerin sınıflandırılarak ve özetlenerek kaydedildiği dosyalara “toplu dosya, gelişim dosyası, öğrenci tanıma ve izleme dosyası vb.” isimler verilmektedir.
Toplu dosyalarda kişiye özgü özel bilgilerin(psikolojik, tıbbi ve yasal inceleme sonuçları vb. gibi) gizliliğinin korunması güç olduğu için yer almaması daha uygundur.Çünkü toplu dosyalar okul yöneticilerine, öğretmenlere, danışmanlara, öğrencilerin kendilerine ve hatta velilere de açık olabilecek dosyalardır ve onların yararlanmasına sunulan dokümanlardan oluşur.
  • Kimlik bilgileri,
  • Ailevi bilgiler,
  • Öğrencinin eğitim yaşantısına ilişkin bilgileri(En geniş ve en fazla yer kaplayan bölüm burasıdır.)
  • Kişisel bilgileri(Gizlilik düzeyi en yüksek olan bölüm burasıdır.)
Toplu Dosyaya Konulmaması Gereken Bilgiler
  1. Rehberlik servisinde yapılan görüşme ve danışma sonuçları.
  2. Psikolojik testlerin sonuçları.
  3. Adli ve yasal inceleme sonuçları.
  4. Psikiyatri inceleme sonuçları.
  5. Sosyal hizmet raporları.

Fatih Rehberlik


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder